Παπαρούνα | Χρήσεις και Ιδιότητες | αγροσύμβουλος

(4 votes, average: 4.50 out of 5)

Η παπαρούνα είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο, ποώδες φυτό η οποία ανήκει στην τάξη των Μηκωνωδών (Papaverales) και στην οικογένεια Μηκωνοειδών (Papaveraceae).

Οι παπαρούνες βρίσκονται στις εύκρατες και ψυχρές περιοχές της Γης. Η παπαρούνα είναι μονοετής πόα ύψους 1-1,5m, με ωοειδή, οδοντωτά φύλλα. Τα άνθη της είναι μεγάλα, κόκκινα, ιώδη ή βυσσινί ή ακόμα και λευκά. Η ανθοφορία γίνεται από τον Μάιο έως τον Αύγουστο. Χαρακτηριστικά τους είναι τα φύλλα τους, που είτε αναπτύσσονται μέσα σε λοβό είτε είναι κομμένα σε διάφορα μέρη διασκορπισμένα, η ύπαρξη ενός γαλακτώδους υγρού στον βλαστό, καθώς και τα μεγάλα τους άνθη που φύονται μεμονωμένα σε μίσχους άφυλλους ή σε φυλλώδεις βλαστούς. Ο καρπός της παπαρούνας είναι πολύσπερμη κάψα. Υπάρχουν πολλά είδη παπαρούνας (100 περίπου) που είτε είναι αυτοφυή λουλούδια των αγρών είτε καλλιεργούνται.

Ποια είδη παπαρούνας υπάρχουν;

Το πιο σημαντικό είδος του γένους είναι η Μήκων η υπνοφόρος (Papaver somniferum) γνωστή με τις ονομασίες παπαρούνα και αφιόνι. Είναι ιθαγενές της Ελλάδας, ετήσιο φυτό που ανθίζει την άνοιξη. Τα φύλλα της είναι οδοντωτά ασημοπράσινα και τα άνθη της είναι πλατιά κυανοπορφυρά. Το φυτό καλλιεργείται για τους καρπούς του που από το χυμό τους λαμβάνεται το όπιο και για τα σπόρια του, που δεν έχουν υπνωτικές ιδιότητες, και χρησιμοποιούνται ως μπαχαρικό και ζωοτροφή. Αυτό το είδος παπαρούνας είναι γνωστό από την αρχαιότητα και τα σπόρια της τα χρησιμοποιούσαν ως μπαχαρικό από τα αρχαία χρόνια. Τέτοια σπόρια βρέθηκαν σε ανασκαφές που έγιναν σε παραλίμνιους οικισμούς στην Ελβετία. Άλλες ποικιλίες καλλιεργούνται για τα πολύχρωμα άνθη τους και είναι καλλωπιστικά φυτά σε κήπους και πάρκα.

Πάντως το πιο γνωστό είδος στην Ελλάδα είναι η κοινή παπαρούνα των αγρών, επιστημονική ονομασία Μήκων η ροιάς (Papaver rhoeas), μικρό λουλούδι με κόκκινα άνθη μαύρα στη βάση τους, που ανθίζουν την άνοιξη, δίνοντας μαζί με τις μαργαρίτες ένα χαρακτηριστικό χρώμα στην Ελληνική ύπαιθρο.

Γνωρίζεις τις χρήσεις της παπαρούνας;

Η παπαρούνα είναι δηλητηριώδες φυτό αλλά έχει θεραπευτική και ιατροφαρμακευτική χρήση. Σχεδόν όλα τα μέρη της παπαρούνας είναι δηλητηριώδη, με διαφορετικό επίπεδο τοξικότητας. Ιδιαίτερα οι πρώτοι πράσινοι σπόροι της είναι οι πιο τοξικοί.

Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούνται είναι οι κάψες, οι σπόροι, τα φύλλα, τα άνθη και το όπιο. Οι δραστικές ουσίες της παπαρούνας έχουν υπνωτικές, αναλγητικές, καταπραϋντικές, στυπτικές, εφιδρωτικές και σπασμολυτικές ιδιότητες. Λαμβάνεται από του στόματος για την θεραπεία της διάρροιας, της δυσεντερίας και του βήχα. Χορηγείται υπό τη μορφή σιροπιού ως αναλγητικό και καταπραϋντικό.

Οι παπαρουνόσποροι χρησιμοποιούνται στην αρτοποιΐα και τη ζαχαροπλαστική, πάνω σε κουλούρια, ψωμιά και στο εσωτερικό διαφόρων γλυκών. Από τον παπαρουνόσπορο παράγεται βρώσιμο έλαιο, το το μηκωνέλαιο, έχει θεραπευτικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην παρασκευή καλλυντικών και στη ζωγραφική.

Δεν συνιστάται η χρήση παρασκευασμάτων βοτάνων χωρίς την ενημέρωση του θεράποντα ιατρού ή φαρμακοποιού. Ενδέχεται οι ουσίες που περιέχουν να αλληλεπιδράσουν με το/τα φάρμακα, που ήδη παίρνει ο ασθενής και να εξουδετερώσουν τη θεραπευτική τους δράση ή να προκαλέσουν τοξικότητα. Μπορεί επίσης, να επιβαρύνουν περεταίρω εξασθενημένες ζωτικές λειτουργίες με κίνδυνο για την υγεία και την ζωή του ασθενούς!

Γεγονότα που συνδέονται με την Παπαρούνα...

Η ελληνική ονομασία του άνθους είναι “μήκων”. Στην ελληνική μυθολογία η παπαρούνα ήταν ιερό φυτό της θεάς Δήμητρας. Καθώς σαν παράσιτο φυτρώνει ανάμεσα στα σιτηρά συμβόλιζε την παρουσία της Δήμητρας, στα ανοιξιάτικα σπαρτά. Στα Ελευσίνια Μυστήρια οι πομπές στόλιζαν τα αγάλματα της θεάς με άνθη παπαρούνας. Λόγω των ιδιοτήτων κάποιων ειδών παπαρούνας που προκαλούν υπνηλία μέχρι και θάνατο οι γιοι του Άδη, ο Ύπνος και ο Θάνατος συνδέθηκαν επίσης με τις παπαρούνες. Η ναρκωτική χρήση του φυτού μας διαφαίνεται στη μυθολογία κι όταν ο Άδης απήγαγε την Περσεφόνη, η Δήμητρα για ν’ απαλύνει τη θλίψη της κόρης της, της έδωσε υπνωτικό χυμό παπαρούνας. Η παπαρούνα θεωρείται επίσης και σύμβολο του Μορφέα, τον Έλληνα θεό του ύπνου και των ονείρων.

Οι Αιγύπτιοι τοποθετούσαν παπαρούνες στα νεκροταφεία και στις κηδείες, γιατί το κόκκινο χρώμα τους είναι όμοιο με εκείνο του αίματος.

Στο Βουδισμό η παπαρούνα γεννήθηκε από τα βλέφαρα του Βούδα όταν κάποτε, εκεί που έκλειναν τα μάτια του από τη νύστα, θέλησε να αντισταθεί στον ύπνο.

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση η παπαρούνα φύτρωσε κάτω από τον σταυρό του Χριστού και ήταν το λουλούδι που δέχτηκε τις σταγόνες από το αίμα του Εσταυρωμένου που της χάρισαν το κατακόκκινο χρώμα της.

Στις μέρες μας η παπαρούνα χρησιμοποιείται ως σύμβολο του ηρωικού θανάτου. Για τους βετεράνους του πολέμου για να τιμήσουν τους νεκρούς τους στις 11 Νοέμβριου. Είναι η μέρα λήξης του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου γνωστή και ως Μέρα Μνήμης. Αυτό προήλθε μετά το τέλος του 1ου Παγκόσμιου Πόλεμου, γιατί οι παπαρούνες φύτρωσαν στα πεδία της μάχης στις πεδιάδες της Φλάνδρας (πιστεύεται ότι το αίμα των στρατιωτών είχε προκαλέσει τις κόκκινες παπαρούνες για να ανθίσουν και μερικοί το πήραν σαν σημάδι ότι τελικά ο πόλεμος έχει τελειώσει). Στην Ελλάδα, ο Στρατής Μυριβήλης έκανε αντίστοιχη αναφορά στο λουλούδι στο αντιπολεμικό βιβλίο του «Ζωή εν Τάφω».